Overslaan en naar de inhoud gaan

Een toenemend aantal oudere werknemers met chronische gezondheidsklachten, het toenemende beroep dat op oudere werknemers wordt gedaan om mantelzorg te verlenen en de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt. Dat zijn drie toekomstige trends die Astrid de Wind in haar proefschrift beschrijft.

Het proefschrift From early retirement to working beyond retirement laat zien dat de transitie van werk naar vroegpensioen wordt beïnvloed door verschillende factoren, namelijk gezondheid, werk, kennis en vaardigheden en sociale en financiële factoren. Deze factoren beïnvloeden vroegpensioen via een lager werkvermogen, lagere werkmotivatie en minder gelegenheid om te werken. Met oog op toekomstig onderzoek wordt aanbevolen om een breed perspectief te hanteren (multi- en interdisciplinair). Toekomstig onderzoek zal zich moeten richten op de rol van de werkgever en bedrijfsbeleid, alsmede het effect van nationale hervormingen in het pensioenstelsel. Met oog op de praktijk wordt aanbevolen om een werkomgeving te creëren die werknemers gezond, vaardig en gemotiveerd houdt vanaf het begin van hun carrière. Daarnaast worden werkgevers en werknemers aangemoedigd om te zoeken naar manieren waarop zij de dialoog over duurzame inzetbaarheid en langer doorwerken het beste kunnen voeren.
In veel ontwikkelde landen vergrijst de bevolking door de toegenomen levensverwachting en de daling van het geboortecijfer. De ratio van gepensioneerde ouderen ten opzichte van de actieve arbeidspopulatie neemt hierdoor toe. Dit zet het sociale zekerheidsstelsel en de solidariteit tussen generaties onder druk. Veel overheden reageren op de vergrijzing door de pensioenleeftijd te verhogen en vervroegde uittreding van de arbeidsmarkt te ontmoedigen. Niettemin verlaten nog steeds veel mensen de arbeidsmarkt voor de pensioengerechtigde leeftijd. In 2014 was de gemiddelde leeftijd waarop mensen in Nederland de arbeidsmarkt verlieten 64,1 jaar. Die leeftijd ligt nog relatief ver onder de AOW-gerechtigde leeftijd van 67 jaar in 2021. Volgens een voorspelling van het CBS zal de AOW-gerechtigde leeftijd in 2060 hoger liggen dan 71,5 jaar. Langer doorwerken is dus een blijvende uitdaging.

Het doel van dit proefschrift was om inzicht te krijgen in de determinanten van en mechanismes onderliggend aan vroegpensioen en werken na pensioen. Er is in het onderzoek gekozen voor een breed perspectief. Dit betekent dat factoren die eerder onafhankelijk van elkaar bestudeerd werden in verschillende onderzoekgebieden, namelijk gezondheid, werk, kennis en vaardigheden, sociale en financiële factoren, en werkvermogen, werkmotivatie en de gelegenheid om te werken, allen aan bod komen. Daarnaast focust dit proefschrift op de rol van gezondheid bij de transitie van werk naar vroegpensioen.

In het proefschrift zijn gegevens van de Study on Transitions in Employment, Ability and Motivation (STREAM) gebruikt. STREAM is een prospectieve cohortstudie onder 12.055 werknemers, 1.029 zelfstandigen en 2.034 mensen zonder betaald werk bij aanvang van de studie. Deelnemers van STREAM participeerden in een internetpanel en vulden van 2010 tot 2013 jaarlijks een online vragenlijst in. Naast deze jaarlijkse vragenlijst is bij een selectie van de deelnemers kwalitatieve verdiepende informatie verzameld door middel van individuele interviews.

Proefschrift Astrid de Wind: From early retirement to working beyond retirement