Het vaststellen van een beroepsziekte is niet altijd even eenvoudig. Klachten waarmee werkenden naar de bedrijfsarts komen zijn vaak aspecifiek en mogelijk werkgerelateerd, maar daarmee nog geen beroepsziekten. Gecombineerd met informatie over blootstelling aan risicofactoren in het werk kunnen deze klachten wél dienen als vroegsignalen van beroepsziekten en daarmee aangrijpingspunt voor preventieve acties. Als werk het probleem is van ziekte, is een behandeling niet de oplossing.

Beroepsziekten: voorkómen is beter dan behandelen

Henk van der Molen, hoofd van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, is benoemd tot hoogleraar etiologie en preventie van beroepsziekten. In zijn oratie op 8 maart schetste hij zijn ambities op het gebied van preventie. ‘Mijn ambitie is om risicofactoren in werk verder te ontrafelen en grote vooruitgang te boeken met haalbare en effectieve preventieve maatregelen voor werkenden en werkorganisaties.’

Voor een aantal chemische stoffen of groepen stoffen heeft het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten factsheets opgesteld waarin uitgebreid wordt ingegaan op de gezondheidseffecten. De website bevat inmiddels overzichten over zeswaardig chroom, endotoxinen, isocyanaten en pesticiden.

Endotoxinen zijn een onderdeel van de buitenmembraan van Gram-negatieve bacteriën en zogenaamde cyanobacteriën of blauwalgen. Endotoxinen komen vrij bij het afsterven van deze organismen. Endotoxinen bestaan uit een lipopolysaccharide (LPS) molecuul, dat bestaat uit polysaccharide ketens verbonden met een lipide deel. Het lipide deel, het Lipide A, bestaat uit een lange keten vetzuren. Het lipide A-deel is verantwoordelijk voor de toxische effecten van endotoxine.

Wat zijn isocyanaten? Hoe kun je aan isocyanaten worden blootgesteld? Welke effecten op de gezondheid kunnen isocyanaten hebben? Hoe kunnen we blootstelling aan isocyanaten karakteriseren en beheersen? Welke wetgeving is van toepassing en waar kan ik betrouwbare informatie vinden?