Overslaan en naar de inhoud gaan
Door redactie op 19-11-2013 - 11:09

In het algemeen houdt de bedrijfsarts zich bezig met de belastbaarheid van werknemers, de oorzaken van ziekten in het werk en het geven van een oordeel over de arbeidsgeschiktheid. Bij infectieziekten ligt het voor de hand om daarnaast te letten op de risico’s voor derden, zoals collega’s, klanten of het product.
 

Regelmatig komen er bij de helpdesk van het NCvB vragen binnen over risico’s die het werk meebrengt voor anderen, de zogenaamde derden. Aangezien de expertise van ons centrum vooral gericht is op het ontstaan van beroepsziekten (dus van arbeid naar ziekte) worden die vragen vaak niet beantwoord. Bij infectieziekten ligt dat iets ingewikkelder omdat een geïnfecteerde werknemer ook anderen (collega’s, klanten etc.) kan besmetten die op hun beurt dus ziek kunnen worden door werk.

Bij de beoordeling van de arbeidsgeschiktheid van een geïnfecteerde werknemer moet men het oordeel baseren op de volgende drie aspecten 1] verminderde belastbaarheid voor EIGEN werk, 2] verminderde kwaliteit van het werk en 3] het risico voor derden.

Hoewel men vaak spreekt van een griepje, heeft een infectie met het influenzavirus een sterk negatieve invloed op het functioneren, met spierpijn, slap gevoel en vermoeidheid. Bij sommige virale ziekten als Cytomegalie en Pfeiffer is vermoeidheid gevreesd. En bij de Ziekte van Lyme is eventuele aanhoudende vermoeidheid nog steeds een heftig discussiepunt.

Een infectieziekte kan grote invloed hebben op de belastbaarheid. Bij zwaar werk is het onverantwoord om een werknemer met echte influenza (of sommige andere infectieziekten, zie tabel 1) onmiddellijk weer dat werk te laten uitvoeren. Afgelopen jaar bleek dat nog eens bij de Belgische wielrenner Bart Wellens, die ondanks een virusinfectie met snel oplopende koorts, bleef doorsporten en daardoor een zeer ernstige myocarditis opliep die hij ternauwernood overleefde.

Bij (al dan niet infectieuze) aandoeningen van bijvoorbeeld de longen, de huid of de lever is men extra gevoelig geworden voor infecties door andere agentia. Niet zelden ziet men na een influenza een bacteriële pneumonie optreden, meestal door pneumococcus of staphylococcus bacteriën - en dat risico neemt toe met het stijgen van de leeftijd. Ook bij ernstige allergische of traumatische aantasting van de huid kunnen secundaire infecties optreden. En aangezien de lever een belangrijke rol speelt in de afweer, is men bij leveraandoeningen meestal gevoeliger voor infecties. Dit zijn allemaal factoren waarmee rekening gehouden moet worden bij het oordeel over arbeids(on)geschiktheid.

Dat geldt bij infectieziekten ook voor het infectierisico voor derden. De besmettelijkheid van geïnfecteerde werknemers geldt bovendien niet alleen voor zieke werknemers, maar ook voor dragers van biologische agentia die er zelf niet ziek van zijn. 

Artikel 10 van de Arbowet luidt
“Indien bij of in rechtstreeks verband met de arbeid die de werkgever door zijn werknemers doet verrichten in een bedrijf of een inrichting of in de onmiddellijke omgeving daarvan gevaar kan ontstaan voor de veiligheid of de gezondheid van andere personen dan die werknemers, neemt de werkgever doeltreffende maatregelen ter voorkoming van dat gevaar.”

De werkgever is dus uiteindelijk verantwoordelijk voor het al dan niet laten werken van een geïnfecteerde werknemer. Hij kan als hulpmiddel bijvoorbeeld een lijst (laten) maken met daarop de ziektes en aandoeningen waarvan hij niet wil dat men ermee aan het werk gaat. Meestal gaat het dan om besmettelijke maag-darm-, luchtweg- en huidinfecties. Naast de directe besmettelijkheid met het veroorzakende micro-organisme, kunnen ook secundaire infecties een risico vormen. Zo kan iemand met influenza die een secundaire pneumonie oploopt, ook de veroorzakende bacterie zoals bijvoorbeeld MRSA, verspreiden. Eenzelfde mechanisme kan optreden bij een sterk schilferende huidafwijking die geïnfecteerd raakt met MRSA. Daarnaast is er natuurlijk een productverantwoordelijkheid: een bakker met diarree die z’n taartjes besmet en zo een uitbraak van norovirus veroorzaakt is onacceptabel. Dit betreft weliswaar de volksgezondheid, maar de bedrijfsarts zou ook hier een adviserende rol kunnen hebben. Bij twijfel kan de medische expertise van de bedrijfsarts ingeschakeld worden, maar in organisaties in de zorg heeft de leiding vaak zelf voldoende kennis om de situatie te beoordelen. Omdat de werknemer echter recht heeft op medische geheimhouding wordt toch afgeraden de beoordeling van arbeidsgeschiktheid bij infectieziekten door de eigen leiding te laten doen. Dat opent tevens de mogelijkheid voor de bedrijfsarts om eventueel door het werk veroorzaakte infecties op het spoor komen en zo een beroepsziekte vast te stellen.
 

Beoordeling of infectieziekte werkgerelateerd is
Helaas is dit punt door vergaande invoering van niet medisch geschoolde casemanagers, op de achtergrond geraakt. Aangezien infectieziekten zowel in als buiten het werk kunnen ontstaan en de meeste symptomen ook niet erg wezenlijk of typerend zijn voor een bepaalde aandoening, kan men er alleen door een systematische vergelijking van blootgestelden (in het werk) en mensen die dat niet zijn achter komen of iets werkgerelateerd is. Zoals in het onderzoek bij werknemers van de waterzuivering, waarbij naar algemene gezondheidsklachten werd gekeken. Daarbij bleek dat werknemers van de waterzuivering een twee tot driemaal hogere kans op gezondheidsklachten hadden dan de mensen in de controle groep (Opheikens, 2005)

Samengevat: Hoewel de bedrijfsarts zich in principe vooral met de belastbaarheid van werknemers en de oorzaken in het werk van ziekten bemoeit, ligt het sterk voor de hand om bij infectieziekten ook de risico’s voor derden, mee te nemen. Dit moet dan wel expliciet in het contract worden opgenomen.
 

Tabel 1 Infecties die de hartspier en daarmee het inspanningsvermogen op verschillende wijze negatief kunnen beïnvloeden (MAYO 2013)

Viraal

Coxsackie B, Adenovirussen(gewone verkoudheid), Parvo B19, Echovirussen(gastrointestinaal), Epstein-Barr-virus en het Rubellavirus

Bacterieel

Talloze soorten waaronder Stafylokokken en Streptokokken, Corynebacterium (Difterie) en Borrelia (Lyme)

Parasitair

Toxoplasma en Trypanozoma Cruzii( Chagas)

Schimmels

Gisten (Candida) en schimmels als Aspergillus en Histoplasma

Literatuur

  • Werkgerelateerde gezondheidsklachten bij medewerkers van rioolwaterzuiveringsinstallaties A. Opheikens Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde Februari 2005, Volume 13, Issue 2, pp 47-53
  • Registratie voedselinfecties en vergiftigingen bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Voedsel en Waren Autoriteit. Y Doorduyn, MJM van den Broek, YTHP van Duynhoven.  2006 RIVM rapport 300103001/2007
  • Myocarditis niet altijd zo onschuldig als het lijkt. Mens en gezondheid.
  • Myocarditis Causes. Website MAYO CLINIC
  • Viral Myocarditis From the Perspective of the Virus. Toshitaka Yajima, Kirk U. Knowlton. Circulation. 2009;119:2615-2624. Hier in te zien