Het volgen van een PMO-training en e-learning heeft een positief effect op de vaardigheden van bedrijfsartsen om voor PMO ontwikkelde stappenplannen toe te passen, en op het vertrouwen in eigen kunnen om PMO uit te voeren. Dit blijkt uit een deel van het onderzoek naar de uitvoering van PMO, waarop Felicia Los binnenkort promoveert.
 

In het promotieonderzoek is de PMO training uitgevoerd en geëvalueerd in een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek met wachtkamermodel. In totaal namen 16 bedrijfsartsen deel in de interventiegroep, en 23 in de wachtkamer controlegroep. Het merendeel van de artsen gaf na afloop aan dat de PMO training in de praktijk geïmplementeerd zou kunnen worden (93%).

Preventief medisch onderzoek (PMO) is het vrijwillig medisch onderzoek van werkenden, dat wordt aangeboden en uitgevoerd zonder dat er sprake hoeft te zijn van gezondheidsklachten. Het doel van een PMO is om gezondheidsrisico’s of klachten te voorkomen, of vroegtijdig op te sporen en behandelen. Een PMO moet dan ook ten minste voldoen aan de volgende twee kerndoelen: 1) Preventie van beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen bij individuele en groepen werknemers, en 2) het bewaken en bevorderen van de gezondheid van individuele en groepen werknemers in relatie tot het werk. Een PMO van werkenden kan bestaan uit screening op beginnende gezondheidsklachten en gezondheidsrisico’s in relatie tot werk, de bespreking met de werknemer van de resultaten, en het op basis hiervan geven van preventieve adviezen en/of uitvoering van interventies. PMO kan daarnaast leiden tot adviezen op groepsniveau (Sluiter, 2013).
Uit een onderzoek, uitgevoerd onder verpleegkundigen, kwam naar voren dat een PMO module gericht op mentale gezondheid effectief was in het verbeteren van werk functioneren. En daarmee ook kosteneffectief voor de werkgever (Noben et al., 2014).

PMO-training en e-learning

De bedrijfsarts kan een belangrijke rol spelen in het initiëren en uitvoeren van PMO binnen organisaties. Daarom is in 2013 de leidraad ‘preventief medisch onderzoek van werkenden’ ontwikkeld, dat de bedrijfsarts een stappenplan biedt om PMO uit te voeren (Sluiter, 2013). Toch kwam uit een cohortonderzoek onder bedrijfsartsen naar voren dat PMO, gericht op de eerste twee kerndoelen, niet regelmatig wordt uitgevoerd door bedrijfsartsen (Los, de Boer, van der Molen, & Hulshof, 2019). Daarom is een PMO-training en e-learning ontwikkeld.
De training bestaat uit 3 onderdelen:

• het op de agenda zetten van PMO;
• het bepalen van de inhoud van een PMO;
• het bespreken van de resultaten van een PMO.

De PMO-training was gebaseerd op de PMO-leidraad, waarbij voor ieder onderdeel een stappenplan werd ontwikkeld om bedrijfsartsen handvatten te bieden in het uitvoeren van PMO volgens de leidraad. In verband met de COVID-maatregelen, is de training geheel online via Zoom gegeven. Om bedrijfsartsen te informeren over de stappenplannen, is een e-learning aangeboden die deelnemers voorafgaand aan de training zelfstandig konden doorlopen. Ter opfrissing zijn de stappenplannen nogmaals kort besproken tijdens de training, waarna het grootste deel van de tijd aan het oefenen met de stappenplannen is besteed. In break-out rooms werden bijvoorbeeld in rollenspellen gesprekken met de werkgever over het op de agenda zetten van PMO geoefend.

Stappenplannen PMO training

Onderzoek
De PMO-training is uitgevoerd en geëvalueerd in een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek met wachtkamermodel. In totaal namen 16 bedrijfsartsen deel in de interventiegroep, en 23 in de wachtkamer controlegroep. Voorafgaand en na de training maakten bedrijfsartsen een kennistoets om de overgedragen kennis over PMO en de stappenplannen te evalueren, vulden zij self-efficacy vragenlijsten in om het vertrouwen in hun eigen kunnen om PMO uit te voeren te meten en vignettenopdrachten om vaardigheden om de aangeleerde stappenplannen toe te passen.

De PMO-training had een positief effect op de vaardigheden van bedrijfsartsen om de PMO-stappenplannen toe te passen, en vertrouwen in eigen kunnen om PMO uit te voeren. In de interventiegroep was na de PMO-training een significante toename te zien van vaardigheden in de score van de vignettenopdrachten (M=9,6 (SD=2,7) versus M=7,8 (SD=1,5)), en een toename in vragenlijstscore over vertrouwen in eigen kunnen (M=35,1 (SD=9,0) versus M=44,1 (SD=2,7)). Daarnaast gaf het merendeel aan dat de PMO-training in de praktijk geïmplementeerd zou kunnen worden (93%).
Uit de evaluatie kwam ook naar voren dat de training gericht was op een PMO in het algemeen, waardoor deze vooral geschikt was voor bedrijfsartsen zonder veel ervaring in het uitvoeren van PMO. Om ervaren bedrijfsartsen ook in behoefte aan onderwijs over PMO te voorzien, kunnen in de toekomst specifieke modules worden ontwikkeld, waarbij dieper wordt ingegaan op bepaalde aandoeningen, sectoren of risico’s in werk.

Interesse in deze e-learning? Mail naar f.s.los@amsterdamumc.nl om toegang te krijgen!

Los, F. S., de Boer, Agem, van der Molen, H. F., & Hulshof, C. T. J. (2019). The implementation of workers' health surveillance by occupational physicians: A survey study. J Occup Environ Med, 61(12), e497-e502. doi: 10.1097/jom.0000000000001740

 Noben, C., Smit, F., Nieuwenhuijsen, K., Ketelaar, S., Gärtner, F., Boon, B., . . . Evers, S. (2014). Comparative cost-effectiveness of two interventions to promote work functioning by targeting mental health complaints among nurses: Pragmatic cluster randomised trial. Int J Nurs Stud, 51(10), 1321-1331. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2014.01.017

 Sluiter, J. Weel A. , Hulshof C. (2013). Leidraad preventief medisch onderzoek van werkenden.