Deelvragen:
- Hoe dient de afweging gemaakt te worden om een aandoening als vermoede beroepsziekte vast te stellen?
- Wat zijn de minimale vereisten om van een beroepsziekte te kunnen spreken?
- Wanneer meld je een beroepsziekte en waarom?
- Wat is er nodig voor een beroepsziekteregistratie?
- Hoe kan een beroepsziekte worden gemeld bij het NCvB?
- Hoeveel beroepsziekten zou je verwachten als bedrijfsarts van 2000 á 3000 werkenden?
- Hoe kan een werkende worden geïnformeerd?
- Wanneer dient een werkgever te worden geïnformeerd? Hoe?
- Wat moet je in het dossier zetten?
- Wat gebeurt er met en na een melding?
Uitleg
Een ziekte/aandoening kan als beroepsziekte worden vastgesteld indien er volgens de bedrijfsarts:
- Een medische diagnose is gesteld;
- Voldoende reden is om een relatie tussen de ziekte en het werk te veronderstellen;
- Voldoende blootstelling is aan risicofactoren in werk, rekening houdend met individuele gevoeligheid;
- Geen of onvoldoende andere verklaringen buiten werk voor de aandoening zijn.
- Lees meer
Na het verzamelen van de gegevens in stap 1 t/m 4 moeten deze gewogen worden en wordt een conclusie getrokken. Daarbij dient er rekening mee te worden gehouden dat beroepsziekten bijna in alle gevallen multicausaal zijn: zelfs in het geval van mesothelioom zijn er factoren (genetisch, sociaal) aan te wijzen die kunnen hebben bijgedragen aan het ontstaan van de ziekte (Verbeek, 2012). Daarom maakt de bedrijfsarts de afweging of er sprake is van ‘een klinisch waarneembare ziekte of aandoening als gevolg van een belasting die in overwegende mate in werk of werkomstandigheden heeft plaatsgevonden.’ Indien dit bevestigend kan worden beantwoord, dan is de conclusie dat het een (vermoede) beroepsziekte betreft en meldt de bedrijfsarts deze bij het NCvB. Onzekerheden of onduidelijkheden bij het vaststellen en melden van beroepsziekten kunnen worden voorgelegd aan de helpdesk van het NCvB. Zij bieden beperkte ondersteuning per vraagstelling en helpen de bedrijfsarts op weg bij complexe vragen.
2. Wat zijn de minimale vereisten om van een beroepsziekte te kunnen spreken?
Spreek van een beroepsziekte indien er volgens u (zeer) waarschijnlijk of vermoedelijk sprake is van een aandoening als gevolg van een belasting die in overwegende mate in werk of werkomstandigheden heeft plaatsgevonden. Overweeg onderstaande afwegingskaders te gebruiken als hulpmiddel daarbij.
- Lees meer
Spreek van een beroepsziekte indien er volgens u (zeer) waarschijnlijk of vermoedelijk sprake is van een aandoening als gevolg van een belasting die in overwegende mate in werk of werkomstandigheden heeft plaatsgevonden.
3. Wanneer meld je een beroepsziekte en waarom?
Meld een beroepsziekte zodra er sprake is van een diagnose, inzicht in de relatie met werk, blootstelling en andere verklaringen en men een oordeel kan vellen over de werkgerelateerdheid van de aandoening. Volledige zekerheid over dit oordeel is niet nodig: in sommige gevallen zal het duidelijk zijn dat er zeer waarschijnlijk sprake is van een beroepsziekte (zoals bij mesothelioom of silicose) en in andere gevallen (denk aan overspanning) zal men minder zeker zijn over dit oordeel en spreken over "vermoedelijk een beroepsziekte". Ook deze vermoede beroepsziekten kunnen gemeld worden.
Door beroepsziekten te melden draagt de bedrijfsarts bij inzicht in het vóórkomen en de verspreiding van beroepsziekten binnen bedrijfstakken en beroepsgroepen. Organisaties en professionals die beleid en preventie op het gebied van beroepsziekten als aandachtsgebied hebben, zoals overheid, werkgevers- en werknemersorganisaties hebben deze informatie nodig bij het maken van beleid gericht op de preventie van nadelige gezondheidseffecten door werk.
- Lees meer
Meld een beroepsziekte zodra er sprake is van een diagnose, inzicht in de relatie met werk, blootstelling en andere verklaringen en men een oordeel kan vellen over de beroepsgebondenheid van de aandoening.
Doelstelling van de registratie van beroepsziekten is het verkrijgen van inzicht in het vóórkomen en de verspreiding van beroepsziekten binnen bedrijfstakken en beroepsgroepen en verschuivingen van trends hierin, alsmede het genereren van signalen over (nieuwe) beroepsziekten en oorzaken van beroepsziekten. De registratie van beroepsziekten in Nederland is bedoeld voor preventie en niet voor compensatie of handhaving (in tegenstelling tot de meeste andere Europese landen).
Organisaties en professionals die beleid en preventie op het gebied van beroepsziekten als aandachtsgebied hebben, zoals overheid, werkgevers- en werknemersorganisaties en instellingen voor arbodienstverlening en gezondheidszorg maken gebruik van informatie over de incidentie van beroepsziekten. Op basis van beroepsziektemeldingen wordt jaarlijks de publicatie Beroepsziekten in Cijfers danwel Kerncijfers Beroepsziekten samengesteld. Deze rapportage is bruikbaar bij de risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE) om na te gaan welke nadelige gezondheidseffecten door werk kunnen worden voorkómen. Nagegaan kan worden of de risicofactoren voor de gemelde beroepsziekten in branches en beroepen ook in Arbocatalogi, RIE’s en bijbehorende plannen van aanpak zijn meegenomen.
Daarnaast maakt het NCvB gebruik van beroepsziektemeldingen om te werken aan het verbeteren van de kwaliteit van activiteiten op het gebied van signalering, vaststelling, registratie en preventie van beroepsziekten door kennisverspreiding via internet (www.beroepsziekten.nl), helpdesk, publicaties, nieuwsbrieven, scholing, onderwijs en lezingen.
4. Wat is er nodig voor een beroepsziekteregistratie?
- diagnose, middels de ICD-10 code en/of CAS-code
- geslacht en geboortejaar van de werkende
- oorzaken in werk of werkomstandigheden
- beroep van de werkende ten tijde van de blootstelling
- bedrijfstak of branche (economische sector) van de werkgever tijdens de blootstelling
- verzuim en arbeidsongeschiktheid (ernst van de gemelde aandoening).
- Lees meer
De melding kan anoniem worden verricht, dat wil zeggen zonder de werkende en diens werkgever in te lichten over het feit dat de melding wordt verricht. De melding geschiedt op basis van een wettelijke regeling en mag daarom zonder toestemming van de werkende worden verricht. Echter, adequate communicatie met de werkende en diens werkgever over een beroepsziekte in het kader van de adviesfunctie van de (bedrijfs)arts, is belangrijk. Verder beveelt het NCvB aan om in de overeenkomst tussen de arbozorg verlenende instantie (meestal een arbodienst) en werkgever of in de algemene voorwaarden op te nemen dat beroepsziekten zullen worden gemeld aan het NCvB.
ICD10-code
Om een beroepsziekte te kunnen melden, moet de ICD10-code worden doorgegeven. Het stellen van een diagnose en het vaststellen van de code is dus van essentieel belang. Zonder medische diagnose kan de aandoening niet als beroepsziekte worden gemeld. Codes zijn o.a. beschikbaar via de volgende link naar de website van het NCvB:
http://www.beroepsziekten.nl/sites/default/files/documents/codelijst‐diagnoses‐vraag‐4.pdf
Ook via de instructie en hulp bij het elektronisch melden kan de code worden geselecteerd, zie de informatie daarvoor via deze link naar het NCvB:
http://www.beroepsziekten.nl/sites/default/files/documents/Invulinstructie‐elektronisch‐melden‐incl‐codelijsten_20130205.pdfGegevens
De melding omvat volgens artikel 11.1 lid 2 van de Arbeidsomstandighedenregeling en de voorwaarden voor de aanlevering aan Eurostat de volgende gegevens:
- diagnose
- geslacht en geboortejaar van de werkende
- aard en mate van belasting in werk of werkomstandigheden
- aard werkzaamheden ten tijde van het ontstaan van de beroepsziekte
- beroep van de werkende ten tijde van de blootstelling
- bedrijfstak of branche (economische sector) van de werkgever tijdens de blootstelling
- verzuim en arbeidsongeschiktheid (ernst van de gemelde aandoening).
5.Hoe kan een beroepsziekte worden gemeld bij het NCvB?
Volg het protocol melden beroepsziekten: Protocol-melden-beroepsziekten
- Meld via www.beroepsziekten.nl
- Lees meer
- via internet: www.beroepsziekten.nl
- via het eigen systeem van de arbodienst of (bedrijfs)arts. Het systeem dient dan wel aan een aantal voorwaarden te voldoen, waarvoor afstemming met het NCvB is vereist.
De melding aan het NCvB is anoniem, dat wil zeggen zonder de werkende en diens werkgever te noemen bij de melding of in te lichten over het feit dat de melding wordt verricht. De melding geschiedt op basis van een wettelijke regeling en mag daarom zonder toestemming van de werkende worden verricht.
Bij het melden van een beroepsziekte aan het NCvB worden een aantal gegevens ingevuld (zie Hulpbron: instructie en hulp bij het elektronisch melden). Vragen over het melden van een beroepsziekte kunnen worden gesteld aan de helpdesk.
6. Hoeveel beroepsziekten zou je verwachten als bedrijfsarts van 2000 á 3000 werkenden?
Op basis van expert schattingen van NCvB beroepsziektespecialisten gemiddeld tien per jaar.
- Lees meer
De schattingen over werkenden die per jaar een beroepsziekte oplopen in Nederland lopen uiteen. In 2019 meldden bedrijfsartsen 8900 beroepsziekten bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, het aantal zelf-gerapporteerde beroepsziekten in de NEA (2018) was 266.000 en cijfers uit volksgezondheid- en zorgregistraties lieten in 2018 een ziektelast totaal van 407.300 beroepsziekten zien (Arboportaal).
Op basis van expertise bij het NCvB is de schatting dat bedrijfsartsen gemiddeld ongeveer tien beroepsziekten per jaar tegenkomen. De beroepsziekte-incidentie over 2021 was 179 beroepsziekten per 100.000 werknemers, maar het is aannemelijk dat dit een onderschatting is van het werkelijke aantal beroepsziekten.
7. Hoe kan een werkende worden geïnformeerd?
Informeer de werkende over de werkgerelateerdheid van de aandoening en geef werkende desgewenst inzage in het dossier.
Het is niet verplicht om de werkende te informeren over een eventuele beroepsziektemelding.
Vraag de werkende toestemming voor het informeren van de werkgever over de werkgerelateerdheid. Respecteer de keuze van de werkende, tenzij zwijgen zeer ernstige gezondheidsrisico’s voor derden met zich meebrengt. Informeer de werkende welke informatie en op welke wijze deze informatie aan werkgever wordt teruggekoppeld.
- Lees meer
De bedrijfsarts is verplicht de werkende te informeren over de beroepsgebondenheid van de aandoening en dient hem/haar desgewenst inzage te geven in het dossier. In de wet noch in het ‘Protocol melden beroepsziekten’ is vastgelegd dat de bedrijfsarts verplicht zou zijn om aan een werkende, al dan niet op zijn/haar verzoek, door te geven dat er een beroepsziektemelding is gedaan. De mededeling aan de werkende “Ik denk dat uw aandoening met uw werk te maken heeft” is in principe al voldoende.
De bedrijfsarts vraagt aan de werkende om toestemming voor het informeren van de werkgever over de beroepsgebondenheid. Zou de werkende onevenredige schade lijden wanneer de werkgever geïnformeerd wordt en geeft de werkende geen toestemming, dan dient de bedrijfsarts deze keuze te respecteren (Sorgdrager et al., 2010).
Een uitzondering op dit uitgangspunt is als zwijgen zeer ernstige gezondheidsrisico’s voor derden met zich meebrengt. In dit geval zal de bedrijfsarts de werkgever informeren over de beroepsgebondenheid, waarbij de privacy van de werkende zoveel mogelijk gerespecteerd dient te worden (Kelder, 2002).De melding aan het NCvB is anoniem, d.w.z. zonder de namen van de werkende en diens werkgever te noemen bij de melding of in te lichten over het feit dat de melding wordt verricht. De melding geschiedt op basis van een wettelijke regeling en mag daarom zonder toestemming van de werkende worden verricht.
8. Wanneer dient de werkgever te worden geïnformeerd? Hoe?
Informeer de werkgever op groepsniveau over de werkgerelateerdheid van gezondheidsklachten, bijvoorbeeld door het noemen in uw verslag, rapportage of overleg. Borg de anonimiteit van de werkende. Leg hierbij de link met het inzetten van preventieve maatregelen gericht op mogelijke risicofactoren (stap 6).
Informeer de werkgever op persoonsniveau, alleen:
- indien de werkende daar toestemming voor heeft gegeven;
of
- indien er zeer ernstige (fatale, catastrofale), gezondheidsrisico’s voor derden zijn.
- Lees meer
Om aan de zorgplicht te kunnen voldoen heeft de werkgever belang bij informatie over de werkgerelateerdheid van gezondheidsklachten.
De consequentie van de zorgplicht van werkgevers is dat de werkgever verantwoordelijk is voor het inrichten van optimale werkomstandigheden, voorlichting en instructie aan werkenden. Komen beroepsziekten voor, dan kan de werkgever worden aangesproken op het schenden van de norm voor goed werkgeverschap.
9. Wat moet je in het dossier zetten?
Aanbevolen wordt om in het dossier te expliciteren welke informatie beschikbaar is om de mate van werkgerelateerdheid vast te stellen.
10. Wat gebeurt er met en na een melding?
De bedrijfsarts krijgt de melding dat de beroepsziektemelding is geaccepteerd. Ten minste eenmaal per jaar ontvangt de arbozorgverlenende instantie (meestal een arbodienst) een overzicht van de meldingen over de afgelopen periode van het NCvB. Bedrijfsartsen kunnen in hun eigen omgeving inzien hoeveel en welke meldingen zij hebben verricht.
- Lees meer
Van iedere melding aan het NCvB ontvangt de (bedrijfs)arts een bevestiging per e-mail (indien het e-mailadres van de melder bekend is bij het NCvB). Ten minste eenmaal per jaar ontvangt de arbozorgverlenende instantie (meestal een arbodienst) een overzicht van de meldingen over de afgelopen periode. In het overzicht wordt de top 10 van meldingen van het afgelopen jaar weergegeven met de bijbehorende aantallen. Tevens hoeveel meldingen binnen de top 10 door de betreffende arbodienst zijn gedaan. Daarnaast wordt een overzicht gegeven hoeveel bedrijfsartsen namens de arbodienst hebben gemeld, en in sommige gevallen nog hoeveel meldingen er per vestiging gedaan zijn. Het NCvB draagt er zorg voor dat gegevens niet herleidbaar zijn tot een persoon.
Hulpbronnen
- De instructie en hulp bij het elektronisch melden:
http://www.beroepsziekten.nl/sites/default/files/documents/Invulinstructie-elektronisch-melden-incl-codelijsten_20130205.pdf - Protocol melden beroepsziekten:
http://www.beroepsziekten.nl/sites/default/files/documents/Protocol-melden-beroepsziekten.pdf
- De instructie en hulp bij het elektronisch melden: